💔 دل شکسته و سنگی که قلب را میفشارد
10 مرداد · · ۱. از زبان دل…
گاهی دل آدم چنان میگیرد که انگار دستی سنگین روی سینهاش نشسته باشد. نفس بالا نمیآید. حتی اگر هیچکس چیزی نگوید، قلب با زبان خودش فریاد میزند. انگار ترک برمیدارد، مثل کاسهی قدیمی مادربزرگ که کلی خاطره در دلش بود ،ولی یه روز شکست، اما کسی دلش نیامد اونو دور بندازه؛ بندش زدند و دوباره گذاشتند سر طاقچه.
اما همه کوزهها بندپذیر نیستند… گاهی دل بند نمیخورد.
۲. از زبان طبیب سنتی…
در طب سنتی ایرانی، قلب جایگاه روح حیوانی است؛ همان نیرویی که حرارت، حرکت و حیات را در سراسر بدن میپراکند. اگر حادثهای یا اندوهی بزرگ بر دل وارد شود، حرارت غریزی قلب کاهش یافته و اعتدال مزاج آن به هم میریزد. این را انقباض قلب از شدت حزنی شدید مینامند که ابنسینا در کتاب قانون آن را چنین توصیف میکند:
> «فإذا عرض للقلب حزن شدید ینقبض و یبرد و یضعف حرارته...»
«چون حزن شدید روی دهد، قلب منقبض میشود و حرارت آن کاهش مییابد.»
و در ادامه تأکید میکند که اگر این حالت ادامه یابد، سردی و خشکی (یعنی سودا) بر قلب غلبه میکند. این همان حالتیست که طب سنتی آن را سوداوی شدن قلب مینامد. یعنی روح حیوانی ضعیف شده و فعالیتهای قلب، اعصاب و روان دچار اختلال میگردند.
در الرسالة الذهبیة منسوب به امام رضا (ع) آمده است:
> «الحزن إذا طال أورث السّوداء»
«اندوه اگر طولانی شود، سودا پدید میآورد.»
و این سودا قلب را به مرور «سنگین» میکند. نه از جنسی که در سونوگرافی دیده شود، بلکه از جنسی که در آه حس میشود…
۳. از نگاه فیزیولوژی نوین…
در پزشکی امروز، حالتی به نام سندرم قلب شکسته (Takotsubo Cardiomyopathy) وجود دارد. این سندرم نوعی نارسایی موقت و ناگهانی در پمپاژ قلب است که پس از یک شوک عاطفی شدید (مانند از دست دادن عزیز یا شکست عشقی) رخ میدهد.
شاید جالب باشه که ، نام «سندروم دلشکسته» یا Takotsubo cardiomyopathy در پزشکی بهخاطر شکل خاصی است که قلب در این حالت به خود میگیرد و شبیه کوزهای است که در ژاپن برای گرفتن هشتپا (takotsubo) استفاده میشود. این کوزهها شکلی دارند با دهانهی باریک و بدنهی پهن و گرد که شبیه حالت برجسته و بادکرده بخش پایینی قلب (بطن چپ) در این بیماری است.
در این حالت، سیستم سمپاتیک بدن فعال میشود و هورمونهای استرس مانند آدرنالین، نورآدرنالین و در صورت مزمن شدن، کورتیزول در سطح بالا ترشح میشوند.
کورتیزول در دوز بالا اگر مداومت یابد، باعث التهاب، ضعف عضله قلب، افزایش فشار خون، و حتی اختلال در خلقوخو میشود. این شرایط دقیقاً مشابه توصیف طب سنتی از غلبه سودا بر قلب است:
سردی، خشکی، انقباض، کندی جریان حیات.
اگر بخواهیم کورتیزول را در زبان طب سنتی تفسیر کنیم، میتوان گفت:
کورتیزولِ زیاد همان مادهایست که سودا را در بدن تقویت میکند.
🧠 نتیجهگیری:
دل شکسته یک «تصور شاعرانه» نیست؛ واقعیتی جسمی و روانی است. اگر زود درمان نشود، چه در قالب طب سنتی و چه در پزشکی مدرن، ممکن است تبدیل به بیماریهای مزمن، افسردگی، و حتی سکته قلبی شود.
درمان، همانطور که طبیب سنتی میگوید، در احیای حرارت قلب است. و آن، فقط با محبت، گفتوگو، و گاهی با داروهای گرمکننده مثل گل سرخ یا گلاب،بادرنجبویه،بادرشبی،بهار نارنج،اسطوخودس،سنبل الطیب،گاوزبان،بابونه،زیره سبز،مرزنجوش خواهد بود
این گیاهان عمدتاً خواص آرامبخشی، تقویت قلب و اعصاب، ضد استرس و ضد التهاب دارند و برای کاهش علائم دلشستگی بسیار توصیه میشوند.
---
📚 منابع طب سنتی :
1. ابنسینا، القانون فی الطب، الكتاب الأول، الفن السادس، المقالة الثالثة، الباب الأول، الفصل الرابع
2. الرسالة الذهبیة للإمام الرضا (ع)، ضمن «عیون اخبار الرضا»، ج ۲، ص ۴۷۸، تحقیق محمد هاشم آملی
3. الکلیات فی الطب (ابن رشد)، الفصل فی طبیعة الحزن والسوداء
4. هدایة المتعلمین فی الطب، ابوبکر اخوینی – باب امراض القلب
5. المنصوری فی الطب، رازی – مقاله هشتم، باب دهم (فی السکتة و الغشی و الخفقان و الفرح و الحزن)
